Tradicional malla do centeo

Pequena reportaxe elaborada sobre a recuperación da Tradicional Malla do Centeo a cargo do colectivo veciñal ABRAÑEIRA, nas festas de Boiro. O mestre de cerimonia é Manuel Calo, que en todo momento estivo atento á labor dos seus discípulos e discípulas. Como poden ollar, o futuro desta tradición está máis que asegurado.

Mallas tradicionais e innovadoras

Un pouco máis sobre a historia das mallas. Esta antiga i esforzada labor foi substituída polas malladoras. En Nebra ata onde lembro houbo dúas, unha na casa Das Pousas de Quintáns e outra en Puilla, na casa de Santiños. A da foto concretamente é de Marzoa-Oroso.

Estas malladoras ían montadas sobre carros tirados por bois ou vacas e movíanse por medio dun motor de un pistón. Para refixéralos usábase un bidón con auga, na que os rapaces metían mazáns para cocelas.

A malla facíase na eira comunal ou particular, e cada casa ía co seu gando a buscala a onde estivesen mallando. Como o gran saia mesturado con pallas, para separalo había unha limpadora movida manualmente e ía sobre outro carro. Segundo fose trigo, centeo ou avea, intercambiábanselle as cribas.

A malla eran un acontecemento social, que xa empezaba coa cega. Os veciños colaboraban uns cos outros e cada un tiña o asignado o seu posto, uns achegaban os monllos á máquina e outros de retirala palla para levala a onde se facía o palleiro. Sempre había piques por ver quen o facía mellor e o de quen era máis grande. De recollelo gran á saída da malladora encargábanse as mulleres e de movela limpadora, os homes. Ao remate servíase un ágape acompañado de viño, isto traia como resultado que ao remate da xornada algúns vían máis dunha máquina e sobre todo, reinaba unha gran cordialidade.

A palla servía como alimento dos animais cando escaseaba a herba verde, tamén se estraba algo con ela e facíase o sancosmeiro, un sombreiro para as mulleres que lle teño visto facer de rapaz a miña avoa.

A esta malladora sucedeuna unha especie de clon, pero montada sobre un remolque de tractor e movida coa súa tracción, coa boa nova de que separaba totalmente o gran da palla. En definitiva foi un gran adianto, porque ademais era moito más rápida e as veces, demais. A primeira e única que veu para Nebra, foi a da casa do Xouleiro que aínda hoxe esta en activo. A da foto foi a usada na recuperación da malla tradicional en Miñortos-Porto do Son.

Agora coas modernas segadoras simplificouse totalmente este traballo, xa que non é necesario segalo trigo e tamén se deixou de facelo palleiro, ao empacarse a palla coa empacadora.

Hoxe sería inimaxinable ter que segar e mallar todo a man, vexan se non, como defendía Rosalía de Castro aos noso segadores polo trato que recibían cando ían cegar a Castela: Castellanos de Castilla.

Máis información:
A Malla
O Mallo