domingo, 19 de febreiro de 2012

Rosalía de Castro - Escolma Poética - Cantares Gallegos


O próximo venres, día 24, cúmprese o 175 aniversario do nacemento de Rosalía de Castro. Con motivo de dita efeméride ao longo de esta semana o blogue estará dedicado integramente á súa figura e obra, aproveitando esta gran ferramenta que é Internet para poder documentarme.

Hoxe, con dúas entradas simultáneas, toca facerse eco de parte da súa vida e de Cantares Gallegos, cualificada como a súa obra mestre, que durante o resto da semana irei debullando.

Prólogo do libro a cargo da autora

Dedicatoria que lle fai a Fernán Caballero

Señora:

Por ser mujer y autora de unas novelas hacia las cuales siento la más profunda simpatía, dedico a usted este pequeño libro. Sirva él para demostrar a la autora de La Gaviota y de Clemencia el grande aprecio que le profeso, entre otras cosas, por haberse apartado algún tanto, en las cortas páginas en que se ocupó de Galicia, delas vulgares preocupaciones con que se pretende manchar mi país.

Santiago, 17 de mayo de 1863


Rosalía de Castro de Murguía


Cantares Gallegos

Composición.

O libro esta enmarcado entre os poemas 1 e 36, que son prólogo e epílogo. Rosalía ponos en boca dunha alegre rapariga campesiña que é solicitada para que cante a Galicia en lingua galega, e ao final escúsanse modestamente pola falta de graza da súa canción. Rosalía cede a palabra a esta rapariga cantora cédea á súa vez a distintos tipos populares dos que se poden distinguir hasta 3 eus superpostos: o eu do personaxe que fale, o da rapariga cantora e o eu de Rosalía.

O tema amoroso pode desenvolverse mediante o dialogo do galán e a nena, e así ocorre nos poemas 4, 26 e 27. Tamén son diálogos, pero non de amor os números 3 e 5. Hai un grupo de poemas de costumes, fumes e sátira que a veces son claramente monologados, e outras poden ser considerados como expresión directa da autora ou da súa pálida intermediaria. Fórmanse este grupo cos números, 6, 7, 8, 13, 16, 20, 21, 24, 30, 32 e 34. Importancia capital para a significación do libro ten uns poemas de carácter social, números, 15, 17, 18, 28 e 29 postos en boca de diversos personaxes distintos de Rosalía, excepto o 28 onde Rosalía responde sen disfrace algún a Ruiz Aguilera. A "Alborada", 35, único poema que non se apoia en letra algunha, resulta por iso estraño á economía de cantares. Non supón ningún eu ficticio como soporte vocal. Parece non estar rexido por ningunha razón estrutural.

Métrica.

Nos cantares achasen manifestacións de dous sistemas métricos distintos: o puramente rítmico, baseado na acentuación e o fundado no conto das sílabas. Pertencen en principio ao primeiro as composicións números, 1, 27, 30, 32, que utilizan o verso chamado de muiñeira. Dentro do sistema de sílabas contadas dominan as formas populares de arte menor: romances de versos de 8, 7, 6 e 5 sílabas; cantar popular; triadas e seguidillas.

Lingua.

A lingua galega había deixado de ser unha lingua literaria e reduciuse ao uso oral. Nos documentos oficiais tamén había ido deixando de empregarse, non por imposición do castelán como lingua oficial, senón como consecuencia da invasión do país pola nobreza forasteira. Coa intervención da potestade real para pór fin ás loitas feudais, acentúase a presenza en Galicia de autoridades e escribáns casteláns. O idioma que tiñan á súa disposición os iniciadores do Renacemento romántico era unha lingua dialectal empobrecida. Nesa lingua, escribiu Rosalía é unha lingua viva pero non pura, influída polo castelán.

Intención.

Cantares galegos non foron escritos cunha finalidade puramente estética nin sequera son produto dunha mera actitude sentimental ou nostalxia ante o país nativo. A intención que persegue a autora é a apoloxía da súa terra e da súa lingua. Proponse demostrar, que a paisaxe e os costumes de Galicia son encantadores e que o seu idioma non é o que groseiramente parodian.

Critica.

A crítica, española e estranxeira, aceptou unanimemente Cantares Gallegos como unha obra mestra. As reservas que en determinados momentos suscitaron Follas novas e Nas beiras do Sar, ou o esquecemento en que foron envolvidas as novelas da nosa escritora non alcanzaron nunca esta obra.

Se os cantares adquiriron enseguida, e mantiveron sempre a súa posición de libro clásico dentro da literatura galega, non é menos certo que a evolución das ideas literarias acabou por investir, a orde de valoración das obras de Rosalía, colocando a súa lírica subxectiva nun plano de interese máis elevado e afastando cantares da atención crítica. Cantares incubase no clima do realismo nacente, aínda non desprendido dun certo realismo romántico. Este clima persistiu na literatura galega até o final da primeira guerra mundial. Rosalía proxectaba os seus cantares galegos como o reflexo poetizo da súa terra. O libro presenta con gran riqueza a vida aldeá, que Rosalía coñecía moi ben. Cantares non son fundamentalmente lírica senón máis ben épica, unha epopea popular de ambiente, con heroes populares individuais que reflicten diversas facetas do heroe que é a Galicia campesiña. Trátase dunha épica democrática, da que esta proscrita a clase señorial.

Ningún comentario:

Publicar un comentario

Os comentarios son libres, só pido sentido.